ფაქტები კონსტანტინე გამსახურდიას შემოქმედებასთან დაკავშირებით, რომელსაც მკითხველთა ფართო წრეები არ იცნობენ - მწერლის რომანების ახალი ტირაჟით გამოცემა გრძელდება

„პალიტრა L-ი“ კლასიკოსი მწერლის კონსტანტინე გამსახურდიას შემოქმედების ახალი ტირაჟით გამოცემას აგრძელებს.

ავტორის უმნიშვნელოვანესი მემკვიდრეობის ძირითადი ნაწილი „პალიტრა L-მა“ ერთი სერიის ქვეშ გააერთიანა და 8 ტომად წარმოგვიდგინა: „მთვარის მოტაცება“, „დავით აღმაშენებელი“ (ორ ნაწილად), „დიონისოს ღიმილი“, „ვაზის ყვავილობა“, „დიდოსტატის კონსტანტინეს მარჯვენა“, მოთხრობები, ნოველები და უახლესი, მე 8 ტომი, რომელიც აერთიანებს „გოეტეს ცხოვრების რომანსა“ და „ბელადს“.

„გოეტეს ცხოვრების რომანი“ ბიოგრაფიული ნაწარმოებია იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთეს შესახებ. თავად ავტორის თქმით, ეს ნაშრომი საქართველოს სახელგამმა შეუკვეთა გოეთეს იუბილეს გამო. იგი პირველი ცდაა ბიოგრაფიული რომანისა ქართულ ენაზე.

„ბელადი“ ხშირად მოიხსენიება, როგორც წიგნი, რომელმაც კონსტანტინე გამსახურდიას საბჭოთა ეპოქაში სიცოცხლე შეუნარჩუნა. რომანის პირველი ნაწილი 1937 წელს ჟურნალ „მნათობში“ დაიბეჭდა.

გამოცემის მთავარი რედაქტორი ლადო იოსებიძე და ბოლოსიტყვაობის ავტორი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალური დირექტორი და ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი კონსტანტინე გამსახურდია მწერლის ორივე ნამუშევრის შესახებ საინტერესო ფაქტებს გვიზიარებენ. კონსტანტინე გამსახურდიამ, შეკრიბა მნიშვნელოვანი მასალები და გააერთიანა ბოლოსიტყვაობაში, საიდანაც მკითხველი სხვადასხვა აქამდე ნაკლებად გახმაურებულ დეტალს შეიტყობს.

მთავარი რედაქტორი ლადო იოსებიძე ჩვენთან საუბარში განმარტავს, რატომ არის მწერლის აღნიშნული ნამუშევრების გამოცემა მნიშვნელოვანი: „ბელადი“ მხოლოდ ერთხელ გამოიცა თითქმის ასი წლის წინ (1939 წ.) და პირადად სტალინის მითითებით შეწყვიტა მწერალმა წიგნის წერა, რომელიც ტრილოგიად ჰქონდა ჩაფიქრებული. თუ კარგად ჩავუკვირდებით ტექსტს, აკრძალვის მიზეზსაც მივაგნებთ - კონსტანტინე გამსახურდია, ნებით თუ უნებლიედ, წიგნში ამხელს რუს ჩინოვნიკთა დამპყრობლურ, ქართველთმოძულე ბუნებას, რაც, ვფიქრობთ, დაუშვებელი იყო მაშინდელი საბჭოური, კომუნისტური კონიუნქტურის გათვალისწინებით“, - განმარტა მან.

კითხვაზე, რატომ არის მნიშვნელოვანი ქართველი კლასიკოსების და ამ შემთხვევაში, კონსტანტინე გამსახურდიას ახალი ტირაჟებით გამოცემა და კიდევ უფრო სიღრმისეულად შესწავლა, ლადო იოსებიძე განმარტავს, რომ „მხოლოდ კლასიკოსებთან შეიძლება მივაგნოთ გამოხატვის ფორმების მრავალფეროვნებას, სახეების ხატვის ინდივიდუალურ მანერას, სტილის სრულყოფილებას, მსუყე ლექსიკას, რითაც განსაკუთრებით მდიდარია კონსტანტინე გამსახურდიას შემოქმედება და რისგანაც თითქმის დაცლილია თანამედროვე პროზა“.

ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალურ დირექტორსა და წიგნის ბოლოსიტყვაობის ავტორს კონსტანტინე გამსახურდიას ვკითხეთ, მწერლის რომელ რომანებს გამოარჩევდა. როგორც აღნიშნა, ოთხივე მათგანი: „დიონისოს ღიმილი“, „მთვარის მოტაცება“, „დიდოსტატის მარჯვენა“ და „დავით აღმაშენებელი“ მისთვის თანაბრად მნიშვნელოვანია.

„ოღონდ ყველას რაღაც თავისებური კუთხე გააჩნია, ვგულისხმობ ამბის განვითარების, წარმოჩენისა და იდეების მხატვრულ განხორციელებას“, -აღნიშნა მან.

კონსტანტინე გამსახურდიას ინფორმაციით, ბოლოსიტყვაობაში მკითხველი მწერლის შესახებ სხვადასხვა საინტერესო ფაქტს შეიტყობს:

„მკითხველი გააკეთებს ისეთ აღმოჩენებს, რაც მან აქამდე ყურმოკვრით იცოდა, მაგალითად, რომ არსებობს რომანი „ბელადი“ ან ბიოგრაფიული რომანი გოეთეს ცხოვრებაზე. რაც შეეხება მათი შექმნის წინაპირობებს, არც ეს იცოდა მკითხველმა. მაგალითად, არ იცოდა, რომ რომანი გოეთეს ცხოვრებაზე ეძღვნება გოეთეს გარდაცვალების 100 წლის თავს და კონსტანტინე გამსახურდია იყო ის შემოქმედი, რომელიც გამოეხმაურა ამ მოვლენას. საბჭოთა საქართველოში საეჭვოა, რომ ვინმე გამოხმაურებოდა ამ თარიღს. რაც შეეხება „ბელადს“, ამასთან დაკავშირებით საინტერესოა ის, რომ თავად რომანი არის ბელადის მიერ დაწუნებული, ვგულისხმობ სტალინს. მან ჩათვალა, რომ ამას მის ბიოგრაფიასთან არაფერი აქვს საერთო და პრაქტიკულად აკრძალა მისი გაგრძელებაც და მისი ხელახალი გამოცემაც. როდესაც დესტალინიზაციის ეპოქაში ჰკითხეს, რატომ დაწერა აღნიშნული რომანი, უპასუხა, თვითონ მწერალმა უპასუხა, „მე გულით დავწერე, არც არწივი მიწოდებია მისთვის, არც ლომი და არც გენიოსიო“.

ამ ნაწარმოებში ცოცხლად არის აღწერილი გორის ცხოვრება, რაც ასევე საინტერესო იქნება მკითხველისთვის“, - აღნიშნა კონსტანტინე გამსახურდიამ.

კითხვაზე, რეალურად, სიცოცხლე გადაირჩინა თუ არა მწერალმა აღნიშნული რომანით, კონსტანტინე გამსახურდია პასუხობს, რომ მისი აზრით, შეიძლებოდა, ასე ყოფილიყო:

„თვითონ ის ფაქტი, რომ ხელი მოჰკიდა ამ ნაწარმოებს, ჩემი აზრით ეს მას უკვე ჩაეთვლებოდა, მაგრამ ზოგადად, კრიტიკაში დამკვიდრებული იყო აზრი, რომ ახალ სოციალისტურ და კომუნისტურ სტილს კონსტანტინე გამსახურდია ვერ ასახავდა. იგი ძალიან კარგად და მარჯვედ ასახავდა ძველის დამხობას, ძველი სამყაროს დაისს, მაგრამ ვერ ასახავდა ახალი ცხოვრების დამკვიდრებას და თავად ბელადმაც და მისმა გარემოცვამაც ასე ჩათვალა, რომ მწერალი ეცადა, მაგრამ ვერ გაართვა თავი ამოცანას. როგორც ჩანს, მან ვერ შეძლო, რომ გაეგრძელებინა და დაეწერა მეორე და მესამე ნაწილი; ვერ შეძლო კომუნიზმისა და სოციალიზმის ტრიუმფი აღეწერა... აღეწერა იგი სწორედ დიდი ბელადის სახით“, - განმარტა კონსტანტინე გამსახურდიამ.

რაც შეეხება „გოეტეს ცხოვრების რომანს“, კონსტანტინე გამსახურდიას განმარტებით, აღნიშნულმა ნამუშევარმა ამ ჟანრში სხვა ავტორებს ერთგვარად გზა გაუჭრა. მისი შეფასებით, მოგეჩვენებათ, რომ ეს წიგნი ბელეტრისტიკაა, თუმცა ამავდროულად, ის საკითხის ბიოგრაფიულ გაშლას წარმოადგენს.

„ამ მხრივაც ძალიან საინტერესო ჟანრია მიგნებული. შეიძლება ითქვას, რომ ის რაღაცით, ალბათ, სტილით წააგავს თომას მანის ნამუშევარს - „ლოტე ვაიმარში“, - აღნიშნა კონსტანტინე გამსახურდიამ.

მისივე ინფორმაციით, მწერლის შემოქმედების სრულყოფილი ტომეული ჯერჯერობით გამოცემული არ არის. ამასთან, არ არსებობს აკადემიურად შესწავლილი და დადგენილი ტექსტი. საბჭოთა ცენზურა კონსტანტინე გამსახურდიას ნაწარმოებებს თვითნებურად ექცეოდა, ამოკლებდა და ცვლიდა ტექსტს, ადგილებს, გამოთქმებს, რაც ჯერ კიდევ არ არის შესწავლილი.

როგორც ის განმარტავს, აღნიშნულის შესწავლას სჭირდება კომპეტენტურ მკვლევართა კომისიის შექმნა, რისი მცდელობაც ერთხელ - ზვიად გამსახურდიას უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარეობის პერიოდში იყო, თუმცა მცდელობა მცდელობად დარჩა. როგორც კონსტანტინე გამსახურდია აღნიშნავს, ის ფლობს მეთოდს, თუ როგორ უნდა მოხდეს სხვადასხვა რეალობის რეკონსტრუქცია ამა თუ იმ პასაჟთან ან კონიუნქტურასთან დაკავშირებით. ამგვარი კომისიის შექმნის შემთხვევაში, ის გამოთქვამს მზაობას, თავადაც ჩაერთოს კვლევით საქმიანობაში.

R